Dnia 11 sierpnia tego roku, miliony ludzi z północnej półkuli będą mieli ostatnią szansę w tym stuleciu podziwiać pełne zaćmienie Słońca. Pas całkowitego zaćmienia o szerokości 80 kilometrów będzie rozciągał się od zachodniego Atlantyku przez Europę, Turcję i Indie aż po Ocean Indyjski. Ludzie zgromadzeni w tym pasie będą mogli zaobserwować jedno z najrzadszych cudów natury jakim z pewnością jest zaćmienie Słońca.
Zaćmienia Słońca mają miejsce w momencie gdy Księżyc przechodzi bezpośrednio pomiędzy Słońcem a Ziemią. Nie zdarzają się one jednak cyklicznie co miesiąc w skutek nachylenia orbity Księżyca, która jest o lekko eliptycznym kształcie. Orbita Ziemi wokół Słońca jest także eliptyczna. Stąd też biorą się różnice w wielkości Księżyca na niebie o różnych porach roku. Średnio raz w roku Księżyc przechodzi bezpośrednio przed Słońcem. Gdy jest w tym czasie tej samej wielkości bądź większy niż Słońce, na Ziemi obserwujemy wówczas zaćmienie całkowite Słońca.

Pełne zaćmienia są powszechnie uznawane jako jedne z największych widowisk w przyrodzie. Cień Księżyca, widok korony słonecznej na zaciemnionym lecz nadal dziennym niebie stanowią niebywałe przeżycie dla obserwujących te zjawiska ludzi. Istnieje także dość duża grupa miłośników zaćmień, którzy są jakby uzależnieni od obserwacji tego zjawiska. Spędzają oni lata i tysiące dolarów na podróżowaniu szlakiem kolejnych zaćmień.

Tegoroczne zaćmienie z 11 sierpnia będzie nawet bardziej atracyjne z tego względu, że słońce będzie wówczas u progu wzmożonej aktywności. Co 11 lat Słońce przechodzi taki właśnie stan wzmożonej aktywności i na jego powierzchni roi się wówczas od plam słonecznych, korona rozrasta się osiągając stan kilkakrotnie większy od stanu normalnego. Zbliżające się zaćmienie nastąpi zaledwie 9 miesięcy przed przewidzianym stanem maksymalnej aktywności, który ma nastąpić w połowie roku 2000.

Pas Pełnego Zaćmienia

Na obrazku: Dnia 11 sierpnia 1999 zaćmienie będzie widoczne w wielu krajach europejskich (Anglia, Niemcy, Austria, Węgry, Bułgaria), a także w Pakistanie, Indiach, północno-wschodniej części Ameryki Północnej oraz na niektórych terenach Azji. Pas całkowitego zaćmienia jest zaznaczony żółtą i niebieską linią. Mapa autorstwa: F. Espenak, GSFC/ NASA

Poza obserwacją korony słonecznej ważnym elementem każdego zaćmienia jest cień rzucany przez Księżyc. Obliczono że podczas zbliżania się pełnego zaćmienia cień Księżyca przemierza Ziemię z prędkością wynoszącą ponad 1600 kilometrów na godzinę. Michael Maunder i Patrick Moore w swojej książce The Sun in Eclipse napisali: Odnosi się wrażenie jakby rozległy ciemny płaszcz gnał w twoim kierunku, otaczając cię: ogólne wrażenie może być opisane tylko jednym słowem "niesamowite".

Natychmiastowe nadejście księżycowego cienia ma silny wpływ na przyrodę. Ciemności całkowitego zaćmienia przypominają noc. Roślinność i zwierzęta reagują zgodnie z rytmami biologicznymi, to znaczy tak jakby zbliżała się noc. Ptaki przestają śpiewać i wracają do gniazd, dzienne kwiaty zamykają się, a temperatura opada na skutek chłodu niosonego przez cień Księżyca. Odnosi się wrażenie jakby cała przyroda robiła sobię przerwę na ten krótki czas dziennych ciemności.

Ponieważ promienie słoneczne nie dochodzą bezpośrednio do Ziemi, są one w pewny sposób blokowane przez Księżyc, niektóre jaśniejsze gwiazdy i planety są widoczne na niebie. Tegoroczne zaćmienie ma wystąpić jeden dzień przed okresem nasilonego opadu meteorytów Perseidów. W związku z tym może nastąpić dosyć rzadki przypadek dziennej obserwacji meteorów.

Maksymalny czas trwania pełnego zaćmienia będzie 2 minuty i 22 sekundy dla obserwatorów z południowej i centralnej części Rumunii. Jedno z najdłuższych zaćmień trwające około 6 minut nastąpi w roku2009 na obszarze Oceanu Spokojnego.

Jedno z najciekawszych badań związanych z zaćmieniem Słońca nie ma nic wspólnego z astronomią. Biolodzy i zoolodzy czasami przeprowadzają badania nad rytmami biologicznymi organizmów żywych podczas zaćmienia. W latach 1954 i 1975, dwóch polskich zoologów - R. Wojtusiak i Z. Majlert przeprowadzili zestaw unikalnych eksperymentów w których poddali obserwacji zachowanie ssaków, ptaków i owadów podczas siedmiu zaćmień różniących się stopniem zakrycia tarczy słonecznej, wliczając także całkowite zaćmienie. Odkryli że dzienne zwyczaje ssaków zostały w niewielkim stopniu zachwiane na skutek zaćmienia, lecz ptaki a jeszcze bardziej owady odczuły to zjawisko w znacznym stopniu. Ptaki jak i owady wykazywały silny niepokój, traktując zaćmienie jako noc. Zaobserwowano że najbardziej wyczulone gatunki pszczół powracały do swoich pasiek nawet przy zakryciu tarczy słonecznej wynoszącym jedynie 19%.

Ziemia jest jedyną planetą układu słonecznego mogącą się poszczycić tak widowiskowymi zaćmieniami Słońca. A to dzięki temu że Słońce i Księżyc są prawie tego samego rozmiaru gdy są oglądane z Ziemi. Słońce jest 400 razy większe niż Księżyc, przy czym znajduje sie ono 400 razy dalej od Ziemi niż Księżyc. Tabela na dole pochodzi z książki Maunder'a i Moore'a pod tytułem The Sun in Eclipse, a obrazuje ona fakt, że nie ma innej planety która byłaby w tak dogodnym położeniu, w sensie odległości od Słońca i wielkości oraz orbity Księżyca, jak nasza Ziemia i aby możliwa była obserwacja zjawiska takiego jak zaćmienie Słońca.

Widziane z:	Obiekt	Średnica pozorna
Mars	Słońce	21'
	Phobos	około 12'
	Deimos	około 2'
Jowisz	Słońce	6' 9"
	Amalthea	7' 24"
	Io	35' 40"
	Europa	17' 30"
	Ganymede	13' 06"
	Callisto	9' 30"
Saturn	Słońce	3' 22"
	Mimas	10' 54"
	Enceladas	10' 36"
	Tethys	17' 36"
	Dione	12' 24"
	Rhea	10' 42"
	Titan	17' 10"
Uran	Słońce	1' 41"
	Miranda	17' 54"
	Ariel	20' 54"
	Umbriel	14' 12"
	Titania	15' 00"
	Oberon	9' 48"
Neptun	Słońce	1' 04"
	Triton	26' 13"
Na podstawie danych z Rozdziału 14 (str. 183-184) książki The Sun in Eclipse autorstwa Michaela Maunder'a i Patricka Moore'a.

Na obrazku: Pełne zaćmienie Słońca, z widoczną koroną słoneczną otaczającą Księżyc. Zdjęcie to jest połączeniem różnych fotografii przedstawiających zaćmienie które nastąpiło 11 lipca 1991. Autorzy: Steve Albers, Dennis di Cicco (Sky & Telescope Magazine), Gary Emerson (E. E. Barnard Obs.) Prawa autorskie - Copyright: Steve Albers. Udostępnienie Astronomy Picture Of the Day.

Często zadawano pytanie czy podobieństwo średnicy pozornej Księżyca i Słońca jest czystym przypadkiem. W wyniku braku dalszych danych dotyczących rozmiarów, układu i rozmieszczenia gwiazd, księżyców i planet w innych układach słonecznych, jedyną odpowiedzią jest "tak". Jednakże dla mieszkańców Ziemi jest to szczęśliwy zbieg okoliczności.